कृषी सेवक । ९ फेब्रुवारी २०२३। देशातील बहुसंख्य शेतकरी हे शेती सोबत दुय्यम व्यवसाय म्हणून दुध उत्पादन करून बक्कळ पैसा कमवीत असतात. भारताच्या अर्थव्यवस्थेत म्हशी पालन महत्त्वाची भूमिका बजावते कारण या म्हशी भारतात दुग्ध व्यवसायात गुंतलेल्या आहेत. भारतात एकूण दुग्धोत्पादनापैकी ४९ टक्के दूध फक्त म्हशींपासून मिळते. पण कोणत्या जातीची म्हैस सर्वाधिक दूध देते हे फार कमी लोकांना माहीत असेल आणि या म्हशींच्या जातीचे संगोपन करून तुम्ही लाखोंची कमाई करू शकता.
१)मुर्राह म्हैस
या यादीत पहिला क्रमांक येतो तो मुर्राह जातीच्या म्हशीचा. ही जगातील दुभती जात मानली जाते. वर्षभरात ही म्हैस एक ते तीन हजार लिटर दूध देते. मुर्राह म्हशीच्या दुधात 9 टक्के फॅट आढळते. चांगल्या दुधाच्या उत्पादनासाठी, मुर्राहच्या डोसची काळजी घेणे सर्वात महत्वाचे आहे.
२)मेहसाणा म्हैस
या जातीच्या म्हशी मुख्यतः गुजरात आणि महाराष्ट्रात आढळतात. या म्हशीची सरासरी दूध उत्पादन क्षमता 1200 ते 1500 लिटर प्रति वर्ष आहे, ही जात जास्त दूध देण्यासाठी देखील प्रसिद्ध आहे. ही म्हैस तिच्या शांत स्वभावासाठीही ओळखली जाते.
३)पंढरपुरी म्हैस
या जातीच्या म्हशीही बहुतांश महाराष्ट्रात आढळतात. त्याच्या दुधात ८ टक्के फॅट आढळते. यामध्ये दूध काढण्याची क्षमता 1700 ते 1800 प्रति वॅट इतकी आहे.
४) सुरती म्हैस
साधारणपणे ही म्हशीची जात गुजरातमध्ये आढळते. सुरती जातीची म्हैस दरवर्षी सुमारे १४०० ते १६०० लिटर दूध देते. या जातीच्या म्हशीच्या दुधात 8 ते 12 टक्के फॅटचे प्रमाण आढळते.
५)जाफराबादी म्हैस
दुग्ध व्यवसाय करणाऱ्यांची पहिली पसंती नेहमीच जाफ्राबादी म्हशीला असते. या जातीची म्हैस दरवर्षी 2000 ते 2200 लिटर दूध देते. या जातीच्या म्हशीच्या दुधात सरासरी 8 ते 9% फॅट असते.