हरभरा लागवड: यशस्वी उत्पादनासाठी संपूर्ण मार्गदर्शक

हरभरा लागवड: यशस्वी उत्पादनासाठी संपूर्ण मार्गदर्शक

हरभरा लागवड: अधिक उत्पादनासाठी सोपी व प्रभावी तंत्रे

हरभरा (चना) हे कोरडवाहू व हलक्या जमिनीत येणारे पिक आहे. हरभऱ्याची लागवड करताना खालील बाबी लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे:

1. हवामान आणि जमीन निवड

हवामान: हरभरा कोरड्या व सौम्य थंड हवामानात चांगला येतो.

जमीन: मध्यम ते भारी मुरमाड, उत्तम निचरा असणारी जमीन योग्य आहे. जमिनीचा पीएच 6 ते 7.5 च्या दरम्यान असावा.

2. पूर्व मशागत

जमिनीत चांगली मशागत करून दोन ते तीन वेळा नांगरट करावी.

जमिनीत गड्डे व तण नष्ट करून जमीन समतल व भुसभुशीत करावी.

3. पेरणीसाठी वेळ

हंगाम: रब्बी हंगामात ऑक्टोबर-नोव्हेंबर महिना पेरणीसाठी उत्तम आहे.

तापमान: पेरणीसाठी 20-25°C तापमान योग्य आहे.

4. वाण निवड

उत्तम वाण:

कोरडवाहू भागासाठी: ‘जेजे 11’, ‘फुले विक्रम’

सिंचित भागासाठी: ‘आनंद 2’, ‘फुले 108’

किडी व रोगप्रतिकारक वाण वापरावे.

5. बियाण्याचे प्रमाण आणि प्रक्रिया

बियाण्याचे प्रमाण: कोरडवाहू जमिनीत 60-70 किलो/हेक्टर आणि सिंचित जमिनीत 80-100 किलो/हेक्टर.

बीज प्रक्रिया:

बी पेरण्याआधी 5 ग्रॅम ट्रायकोडर्मा किंवा थायरम प्रति किलो बियाण्यास लावावे.

रायझोबियम जिवाणू संवर्धनाने प्रक्रिया केल्यास उत्पादन वाढते.

6. पेरणीची पद्धत

पेरणी अंतर: ओळीत ओळीत 30 सें.मी. आणि दोन रोपांमध्ये 10 सें.मी. अंतर ठेवावे.

https://www.facebook.com/share/p/kgwhCcDbYB659ujH/?mibextid=oFDknk

पेरणी खोली: 5-7 सें.मी. खोल पेरणी करावी.

7. खते व्यवस्थापन

मूलस्थानी खते:

नत्र: 20-25 किलो/हेक्टर

स्फुरद: 40-50 किलो/हेक्टर

पालाश: 20-25 किलो/हेक्टर

सेंद्रिय खते: चांगले कुजलेले शेणखत 5-10 टन/हेक्टर लावावे.

8. पाणी व्यवस्थापन

हरभरा पिकाला फार पाणी लागत नाही. परंतु कळीधरणी व फुलोरा अवस्थेत एकदा पाणी दिल्यास उत्पादन चांगले मिळते.

पाणी साचू नये याची काळजी घ्यावी.

9. तण नियंत्रण

पेरणीनंतर 2-3 आठवड्यांत तणनाशक फवारणी करावी किंवा 30-35 दिवसांनी कोळपणी करावी.

10. किड व रोग नियंत्रण

मुख्य किडी: चणावरी, चनेरी उधई.

किडींसाठी नीम अर्क किंवा क्विनॉलफॉस 0.05% फवारावे.

रोग: उशिरा लागणारा मर रोग व चूर्णिल रोग.

कार्बेन्डाझिम 1 ग्रॅम/लिटर पाण्यात मिसळून फवारावे.

11. कापणी व मळणी

हरभरा पिक काढणीसाठी तयार होण्यासाठी 90-120 दिवस लागतात.

झाडे पूर्ण वाळल्यानंतर हाताने किंवा यंत्राने काढणी करावी.

12. उत्पन्न

कोरडवाहू भागात 10-12 क्विंटल/हेक्टर, तर सिंचित भागात 15-20 क्विंटल/हेक्टर उत्पादन मिळते.

हरभऱ्याची लागवड योजनाबद्धपणे केल्यास चांगले उत्पादन मिळते आणि फायदा जास्त होतो.

हे ही वाचा 👇

“मका लागवड: अधिक उत्पादन, शाश्वत उत्पन्न आणि बाजारपेठेतील यशस्वी नियोजनासाठी उपाय”