‘या’ कारणाने घटली कापूस लागवड !

कृषीसेवक  | १८ ऑगस्ट २०२३ | गेल्या वर्षीच्या तुलनेत यंदा अनेकांनी कापूस लागवड कमी करून सोयाबीनला प्राधान्य दिले आहे. कारण कापसाला योग्य भाव मिळाला नाही. जळगाव जिल्ह्यात सोयाबीनचे संभाव्य क्षेत्र सुमारे २८ हजार हेक्टर आहे. जिल्ह्यात एवढी पेरणी झाली आहे. कारण 6 जुलैनंतर अनेक भागात समाधानकारक पाऊस झाल्याने पेरणीला वेग आला आहे. पेरणी होऊनही चांगला पाऊस झाला. त्यामुळे उगवणातही सुधारणा झाली आहे.

कमी पाऊस, अवकाळी पाऊस, चढते भाव, मजुरांची टंचाई आणि इतर संकटे असतानाही यावर्षी महाराष्ट्रात 5.5 लाख हेक्टर जमिनीवर कापसाची पेरणी झाली आहे. गेल्या हंगामाच्या तुलनेत सुमारे १७ हजार हेक्‍टरवर पेरणी कमी झाली असली तरी अद्यापपर्यंत या पिकाच्या लागवडीचा अंतिम अहवाल आलेला नाही. त्यामुळे कापूस लागवडीत आणखी वाढ होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे.

गतवर्षी खरीप हंगामात कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांना अवकाळी पावसाचा मोठा फटका बसला होता. त्याचवेळी, यंदा पाऊस सरासरीपेक्षा थोडा कमी होईल, असा अंदाज हवामान खात्याने व्यक्त केला आहे. यामुळे पर्यायी पिकांचा विचार व्हायला हवा, असे शेतकऱ्यांचे मत आहे. मात्र जिल्ह्यातील अनेक शेतकऱ्यांनी नगदी पीक म्हणून कापसाला प्राधान्य दिल्याने जिल्ह्यात खरिपाची एकूण सात लाख 67 हजार हेक्‍टरवर पेरणी झाली आहे. यामध्ये एकट्या कपाशीची लागवड साडेपाच लाख हेक्टर आहे. पावसाला झालेला विलंब आणि भाव पडल्याने जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांनी अल्प मशागत केली आहे.

जळगाव जिल्हा कापूस लागवडीत अग्रेसर आहे. जिल्ह्यात शेतकरी सर्वाधिक शेती करतात.जिल्ह्यातील काही शेतकर्‍यांना 2021-22 मध्ये कापसाला 11,000 ते 12,000 रुपये प्रति क्विंटल भाव मिळाला होता.तर 2022-23 मध्ये शेतकर्‍यांना 6000 ते 8000 रुपये प्रति क्विंटल भाव मिळाला होता.शेतकऱ्यांनी कपास कमी केला आहे. कापसाची लागवड. एवढा कमी भाव मिळाल्याने खर्चही वसूल होऊ शकला नसल्याचे शेतकऱ्यांचे म्हणणे आहे. अशा स्थितीत कापूस लागवड हा तोट्याचा सौदा आहे. कापूस व्यतिरिक्त जिल्ह्यातील इतर नगदी पिकांमध्ये सूर्यफूल, ज्वारी, बाजरी, अरहर, एरंड यांचा समावेश असल्याचे राज्यातील शेतकऱ्यांचे म्हणणे आहे, परंतु या पिकांकडे शेतकरी फारसे उत्सुक दिसत नाहीत. या पिकांच्या तुलनेत कापूस लागवड स्वस्त असल्याचे काही शेतकऱ्यांचे म्हणणे आहे. त्यामुळे तेच शेतकरी सोयाबीन आणि मक्याची अधिक लागवड करत आहेत.