काबुली चण्याची ही प्रजाती देईल भरघोस उत्पादन

कृषी सेवक I २१ डिसेंबर २०२२ I देशातील संस्थांनी काबुली हरभऱ्याची अशी नवीन जात विकसित केली आहे, जी अधिक दुष्काळाला तोंड देऊ शकेल. अनेक राज्यांवर दुष्काळाचे संकट आहे. नवीन प्रजातींसह, ही समस्या यापुढे राहणार नाही.

हे वर्ष देशासाठी चांगले गेले नाही. पाऊस, पूर आणि दुष्काळामुळे शेतकऱ्यांच्या पिकांचे मोठे नुकसान झाले. बिहार, झारखंडसह दक्षिण भारतातील काही राज्यांमध्ये दुष्काळामुळे परिस्थिती बिकट झाली आहे. मात्र, दुष्काळाचा सामना करण्यासाठी केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारने शेतकऱ्यांना मदत केली. त्याचबरोबर या आपत्तींपासून पिकांना वाचवण्यासाठी शास्त्रज्ञही नवीन वाण विकसित करण्यात गुंतले आहेत. अनेक पिकांच्या अशा नवीन प्रजातीही विकसित झाल्या आहेत. त्यांना दुष्काळाचा फटका बसत नाही किंवा जास्त पाणी त्यांना हानी पोहोचवू शकत नाही. आता अशीच एक बातमी काबुली हरभऱ्याबाबत समोर आली आहे.

दुष्काळ सहनशील पुसा जेजी 16

भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR), भारतीय कृषी संशोधन संस्था (IARI), जवाहरलाल नेहरू कृषी विद्यापीठ (JNKVK) जबलपूर, राजमाता विजयराजे सिंधिया कृषी विद्यापीठ, ग्वाल्हेर आणि ICRISAT, पटनचेरू, हैदराबाद यांच्या मदतीने पुसा JG 16 नवीन वाण विकसित केले आहे. दुष्काळाचा सामना करण्यास सक्षम अशा जाती विकसित करण्यात संस्था बराच काळ गुंतल्या होत्या. आता पुसा जेजी 16 या चण्याच्या नवीन जातीचा विकास करण्यात यश आले आहे.

कोणत्या भागात नवीन प्रजाती विकसित आणि पेरता येतील हेही शास्त्रज्ञाने पाहिले. मध्य भारतात काबुली हरभऱ्याचे उत्पादन वाढेल. एकूणच, दुष्काळामुळे मध्य प्रदेश, उत्तर प्रदेशातील बुंदेलखंड प्रदेश, छत्तीसगड, दक्षिण राजस्थान, महाराष्ट्र आणि गुजरातमधील पिकांचे नुकसान होते. या पिकाचे उत्पादन या भागात मिळू शकते.

या तंत्राद्वारे विकसित प्रजाती

जीनोमिक असिस्टेड प्रजनन तंत्राचा वापर करून पुसा जेजी 16 ही नवीन वाण विकसित करण्यात आली आहे. या तंत्रात ही प्रजाती दुष्काळ किती प्रमाणात सहन करू शकते हे पाहण्यात आले. अखिल भारतीय समन्वयित संशोधन कार्यक्रमाने त्याची राष्ट्रीय स्तरावर चाचणी घेतली. चाचणी यशस्वी झाल्यानंतर, त्याची दुष्काळ सहनशीलता पुष्टी झाली.

काबुली हरभऱ्याच्या या नवीन जातीचे पीक 110 दिवसात पिकल्यानंतर तयार होईल. त्याचे उत्पादन हेक्टरी एक टन उत्पन्न देऊ शकते. त्याचबरोबर हे पीक रोग व कीड प्रतिरोधक आहे. यासाठी तापमानाबाबत बोलायचे झाले तर थंड हवामान पिकासाठी अनुकूल आहे. 24 ते 30 अंश सेल्सिअस तापमानात पीक चांगले येते. अधिकाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, केंद्र सरकारने चिकूच्या नवीन जातीच्या अधिसूचनेवर आनंद व्यक्त केला आहे.