Rabies पिसाळलेला कुत्रा जनावरांना चावला तर काय होऊ शकते?

रेबीज हा विषाणूजन्य रोग सध्या जगभरात चर्चेत आहे. हा रोग रेबिज विषाणूबाधित जनावरांच्या चावण्यामुळे माणसांना होतो. भारतासारख्या देशांमध्ये, जिथे भटक्या कुत्र्यांची संख्या अधिक आहे, तिथे या रोगाचे निर्मूलन करणे आव्हानात्मक आहे.

रोगाचा प्रसार

रेबीजचा प्रसार पिसाळलेल्या कुत्रे, मांजरी, मुंगूस, कोल्हे, लांडगे, माकडे, वटवाघुळे इत्यादी प्राण्यांपासून होऊ शकतो. भारतात मुख्यतः कुत्र्यांमुळे हा रोग पसरतो. त्यामुळे चावलेला मोकाट कुत्रा किंवा मांजर पिसाळलेले असू शकते, असे गृहीत धरले जाते.

मुऱ्हा की जाफराबादी दोन्हीपैकी कोणती म्हैस निवडावी; वाचा सविस्तर

लक्षणे दिसण्याचा कालावधी

पिसाळलेल्या जनावराच्या चाव्यापासून २१-८० दिवसांमध्ये रेबिजची लक्षणे दिसू लागतात. लक्षणे दिसण्याचा कालावधी चाव्याच्या ठिकाणावर आणि विषाणूंच्या प्रमाणावर अवलंबून असतो. उदाहरणार्थ, तोंडावर चावल्यास लक्षणे लवकर दिसतात, तर पायावर चावल्यास उशिरा दिसतात. चाव्याच्या ठिकाणावरून विषाणू नसांद्वारे मेंदूकडे जातात आणि तेथून लाळग्रंथी व इतर अवयवांमध्ये पसरतात.

रोगाचे प्रकार

रेबीजचे दोन प्रकार आहेत: संतप्त (furious) आणि मंद (dumb).

– संतप्त प्रकार: जनावर आक्रमक आणि चिडचिडे होते, त्यांचा सामान्य स्वभाव अचानक बदलतो आणि ते आक्रमक होतात.
– मंद प्रकार: जनावरांच्या जबड्याच्या आणि घशाच्या स्नायूंमध्ये पॅरालिसिस होतो, ज्यामुळे लाळ गळते आणि ते खाद्य किंवा पाणी पिऊ शकत नाहीत. ते आक्रमक नसले तरी त्यांच्या लाळेशी संपर्क आल्यामुळे इतरांना रेबिजचा धोका असतो.

प्रतिबंधक उपाययोजना

– पिसाळलेल्या जनावराचे लक्षणे दिसल्यास त्याचा मृत्यू अटळ आहे. त्यामुळे भटके कुत्रे किंवा मांजरे पिसाळलेले असू शकतात हे लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे.
– आपल्या जनावरांना कुत्रा चावल्यास ती जखम स्वच्छ साबणाने धुवून पाण्याखाली १५ मिनिटे ठेवावी.
– नंतर, पशुवैद्यकीय डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार रेबिजविरुद्ध इम्युनोग्लोब्युलिन, अॅण्टिरेबिज लस आणि आवश्यक औषधोपचार करावेत.
– अॅण्टिरेबिज लस कुत्रा चावल्याच्या दिवशी व तिसऱ्या, सातव्या, चौदाव्या व अठ्ठाविसाव्या दिवशी घेणे आवश्यक आहे.
– आपल्या पाळीव जनावरांना रेबिजची लस योग्य वेळी दिली गेली असल्यासही, कुत्रा चावल्यावर लस देणे गरजेचे आहे.
– लसीकरण न केलेला कुत्रा चावल्यास, त्या कुत्र्यावर १०-१५ दिवस लक्ष ठेवणे आवश्यक आहे.
– आपल्या पाळीव कुत्र्याचे व मांजरीचे वय ३ महिने झाल्यास त्यांना अॅण्टिरेबिजची लस योग्य वेळी द्यावी.
– आपल्या पाळीव कुत्र्याला बाहेर फिरवताना नेहमी पट्टा लावावा.
– कुत्रे व मांजरींच्या संपर्कात येणाऱ्या लोकांनी अॅण्टिरेबिज प्री-एक्सपोजर लसीकरण करून घ्यावे.
– भटक्या कुत्र्यांचे लसीकरण आणि नसबंदी हे रेबिजला आळा घालण्याचे मुख्य पर्याय आहेत.
– कचऱ्याचे योग्य व्यवस्थापन करून मोकाट कुत्र्यांचा जमाव कमी करता येईल.

या प्रकारे, आपण आपल्या आणि आपल्या जनावरांच्या रेबिजपासून बचाव करू शकतो.