Farmers Success Story : उच्चशिक्षित तरुणाचा नैसर्गिक शेतीत यशस्वी प्रवास: ज्ञान सरवणनची कहाणी

अनेक शेतकऱ्यांना समाजात प्रतिष्ठित स्थान मिळवायचे असते. परंतु फारच कमी लोकांना हे स्वप्न पूर्ण करता येते, कारण त्यासाठी लागते प्रचंड मेहनत, धैर्य आणि इच्छाशक्ती. केरळमधील उच्चशिक्षित तरुण ज्ञान सरवणन यांनी बहुराष्ट्रीय कंपनीतील सहा आकडी पगाराची नोकरी सोडून शेतीत उतरून यशस्वी कृषी उद्योजक बनण्याचा निश्चय केला.

ज्ञान सरवणन, पोल्लाची येथील रहिवासी, सांगतात, “मी शेती करणाऱ्या शेतकर्‍यांची जुनी पिढी आणि त्यांच्या मुळापासून दुरावलेली भावी पिढी यांच्यातील शेवटचा दुवा आहे. मी जर शेती सोडली तर माझ्या मुलाच्या आणि त्याच्या नंतरच्या पिढीची हानी होईल.” या विचाराने, पाच वर्षांपूर्वी, त्यांनी नोकरी सोडून 36 एकर वडिलोपार्जित जमिनीत शेती करायला सुरुवात केली. त्यांच्या पत्नीनेही या निर्णयात साथ दिली आणि तिची नोकरी सोडली.

 नैसर्गिक शेतीकडे वळण्याचा प्रवास

शेतीत आले तेव्हा ज्ञान सरवणन यांनी दोन गोष्टी ठरवल्या – कोणतेही रसायन न वापरता नैसर्गिक शेती करणे आणि नियमित उत्पन्नाची सोय करणे. नैसर्गिक शेती शिकण्यासाठी त्यांनी आर्ट ऑफ लिव्हिंगच्या तीन दिवसीय कार्यशाळेत भाग घेतला.

शाश्वत उत्पन्न मिळवण्यासाठी त्यांनी एकात्मिक शेती पद्धतीचा वापर केला, ज्यात अल्प-मुदतीच्या आणि दीर्घकालीन पिकांचा समावेश आहे. नैसर्गिक शेतीत त्यांनी जीवामृत, शेणखत वापरून उत्पादनाचे पौष्टिक मूल्य वाढवले.

शेतातील विविधता

ज्ञान सरवणन यांचे शेत आज एक मॉडेल फार्म आहे. त्यांनी दुग्ध व्यवसाय, कंपोस्टिंग आणि मूल्यवर्धित उत्पादने तयार केली आहेत. त्यांच्या पत्नी कृष्णसुधा डेअरी युनिट चालवतात आणि तूप तयार करणे, पॅकेजिंग करणे व विक्री करतात. शेतात नारळ, भाजीपाला, गांडूळ खत, बायोगॅस संयंत्र, आणि मूल्यवर्धित उत्पादने यांचा समावेश आहे.

 पुढील पिढ्यांसाठी आदर्श

शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन आणि सकारात्मकता देण्यासाठी आर्ट ऑफ लिव्हिंगचे काम महत्त्वाचे आहे, असे सरवणन मानतात. त्यांच्या कामाची दखल घेत केरळ सरकारने त्यांना युवा कृषिका पुरस्कार दिला आहे. सरवणन यांनी 3 राज्य सरकारचे पुरस्कार मिळवले आहेत.

ज्ञान सरवणन यांचा प्रवास आजच्या पिढीला प्रेरणादायक आहे. शेतकरी ते यशस्वी कृषी उद्योजक असा त्यांचा प्रवास थक्क करणारा आहे.