कृषी सेवक । १७ फेब्रुवारी २०२३। देशातील एका तरूण शिक्षकाने शेतकरीने मत्स्यपालन फार्मला आपला आदर्श उद्योग बनविला आहे. उत्तर प्रदेशातील कानपूरमध्ये राहणाऱ्या एका तरुण शेतकऱ्याने पारंपारिक शेतीऐवजी असा आदर्श मत्स्यपालन फार्म बनवला आहे, जो त्याच्यासाठी वर्षभर चांगल्या उत्पन्नाचा स्रोत बनला आहे. त्यांनी मत्स्यपालनाचा व्यवसाय सुरू केला, ज्यातून ते दरवर्षी 2 कोटी रुपयांपर्यंत वार्षिक व्यवसाय करतात. जयसिंग यांनी सुमारे 25 हेक्टर क्षेत्रात पसरलेल्या शेतात आपला व्यवसाय सुरू केला. भात आणि गव्हाच्या पारंपारिक शेतीच्या तुलनेत मत्स्यशेती आणि फळबागा यातून १० पट अधिक नफा मिळत असल्याचे त्यांनी सांगितले.
जयसिंग यांनी सांगितले की, ते गेल्या 15 वर्षांपासून मत्स्यपालन करत आहेत. पूर्वी ते पारंपरिक पद्धतीने मत्स्यपालन करायचे. सुरुवातीला यातून नफा झाला पण लवकरच नफाही कमी होऊ लागला. त्यांनी सांगितले की, २०१३ मध्ये बाहेरील राज्यातून मासळी आणि परदेशी मासळीची लागवड सुरू केली. देशी माशांच्या तुलनेत परदेशी मासे संवेदनशील असल्याने त्यांच्या संगोपनासाठी त्यांनी अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर केला.
माशांना श्वास घेण्यासाठी ऑक्सिजन प्लांट, स्वच्छ पाण्यासाठी वॉटर प्युरिफायर आणि पाणी ढवळण्यासाठी वॉटर मिक्सर अशी अत्याधुनिक यंत्रे त्यांनी बसवली. इतकंच नाही तर विदेशी माशांमध्ये चांदी, आया आणि चायना यांची काळजी घेण्यासाठी जयसिंग यांनी खास प्रकारच्या सिमेंटच्या पाण्याच्या टाक्या बनवल्या आहेत. त्यांनी सांगितले की, तंत्रज्ञानाला आधार बनवल्यानंतरच खर्‍या अर्थाने मत्स्यपालन त्यांच्यासाठी फायदेशीर व्यवहार ठरला.
जयसिंग यांनी सांगितले की, 5 वर्षांपूर्वी त्यांनी आंध्र प्रदेशात पाळला जाणारा ‘फंगस’ नावाचा मासा आणला होता. उत्पादनाच्या दृष्टीने ते चांगले मानले जाते, परंतु फंगसला कानपूरची हवा जरा जास्तच आवडली. पहिल्या वर्षीच या माशाचे अपेक्षेपेक्षा जास्त उत्पादन झाल्याचे ते सांगतात. या भागातील लोकांच्या ओठांवर बुरशीच्या चवीची जादू अशी होती की, स्थानिक बाजारपेठेत ती चांगल्या दरात खपली जाऊ लागली.
त्यांनी सांगितले की ते त्यांच्या शेतात 15 हेक्टर जमिनीवर मत्स्यपालन करत आहेत. यामध्ये सुमारे 2 हेक्‍टरवर बुरशीचे आणि सुमारे 7 हेक्‍टरवर विदेशी जातीचे नैनी, सिल्व्हर आणि चायना माशांचे संगोपन केले जात आहे. रोहू, कतला आणि देशी जातीचे गवत इतर तलावांमध्येही पाळले जात आहे. त्यांनी सांगितले की आज ते त्यांच्या कुटुंबाच्या सुमारे 15 हेक्टर जमिनीवर फक्त मत्स्यशेती करत आहेत. याचाच परिणाम असा झाला की, आता संपूर्ण कुटुंबाने या कामाला आपला व्यवसाय म्हणून स्वीकारले आहे. यामुळे संपूर्ण परिसरात एक सकारात्मक संदेशही गेला असून स्थानिक लोकांनी आता आपल्या शेतात तलाव तयार करून मत्स्यपालन, पशुपालन, शेती असे इतर पर्याय स्वीकारण्यास सुरुवात केली आहे.