‘मुळा’ची लागवड करून कमवा लाखो रुपये !

कृषी सेवक । २ फेब्रुवारी २०२३।  देशात मोठ्या प्रमाणात सर्व सामन्यापासून सर्वांच्या परिवारात जेवणामध्ये मुळा खाल्ला जातो. मुळा हे एक असे पीक आहे जे कमी वेळेत जास्त नफा देते, जरी त्याची लागवड प्रामुख्याने थंड हंगामात म्हणजे रब्बी हंगामात केली जाते. मुळा मुख्यतः कच्च्या सॅलडच्या स्वरूपात तसेच भाज्या आणि लोणचे बनवण्यासाठी वापरला जातो. भारतात प्रामुख्याने गुजरात, हिमाचल प्रदेश आणि उत्तर प्रदेश, पश्चिम बंगाल, बिहार, पंजाब, आसाम आणि हरियाणा या राज्यांमध्ये मुळाची लागवड केली जाते.
कमी खर्चात मुळ्याची लागवड करून चांगले उत्पादन घेऊन शेतकरी चांगला नफा मिळवू शकतात. मुळा पिकवण्यासाठी थंड हवामान आवश्यक आहे. मुळा लागवडीसाठी 10 ते 15 सेल्सिअस तापमान का आवश्यक आहे, आजच्या युगात काही शेतकरी वर्षभर मुळ्याची लागवड करतात. परंतु जास्त तापमानात मुळ्याची लागवड केल्यास ते पिकासाठी चांगले नसते, उष्ण तापमानात मुळ्याची लागवड केल्यास त्याची मुळे कडक व कडू होतात.

दुसरीकडे, जर आपण मुळा लागवडीसाठी माती आणि जमिनीबद्दल बोललो, तर सेंद्रिय चिकणमाती किंवा वालुकामय चिकणमाती त्याच्या लागवडीसाठी चांगली मानली जाते. मुळा पिकाच्या पेरणीसाठी मातीचा pH. मूल्य सुमारे 6.5 असावे.

मुळ्याची पेरणी : मुळ्याची लागवड मैदानी आणि डोंगराळ अशा दोन्ही ठिकाणी करता येते. मैदानी भागात शेतकरी सप्टेंबर ते जानेवारी या कालावधीत मुळ्याची पेरणी करतात, तर डोंगराळ भागात ऑगस्टपर्यंत पेरणी केली जाते.

मुळा शेतीचे क्षेत्र तयार करणे: मुळा पेरण्यापूर्वी शेतकऱ्यांनी शेत चांगले तयार करावे, शेतात पाच ते सहा वेळा नांगरणी करावी, कारण मुळा पिकाची पेरणी करण्यासाठी खोल नांगरणी करावी लागते. त्याची मुळे जमिनीत खोलवर जातात.खोल नांगरणीसाठी शेतकर्‍यांनी माती फिरवणार्‍या नांगराने शेत नांगरावे. यानंतर मुळ्याच्या शेताची दोनदा नांगरणी करावी व त्यानंतर शेत समतल करावे. पिकावर रोग येण्याचा धोका : मुळा पिकावर अनेक प्रकारचे रोग होण्याचा धोका असतो. मुळा पिकाला प्रामुख्याने पांढरा गंज, सर्कोस्पोरा कॅरोटी, पिवळा रोग, अल्टरनेरिया पान, ब्लाइटचा त्रास होतो. मुळा पिकांवर हा रोग होऊ नये म्हणून डायथेन एम ४५ किंवा झेड ७८ या बुरशीनाशकाचे ०.२ टक्के द्रावण पिकांवर फवारावे किंवा ०.२ टक्के ब्लाइटेक्स पिकांवर फवारावे.